แม่น้ำของประเทศไทย

แม่น้ำสายสำคัญของประเทศไทย
ภาคเหนือ แบ่งเป็น 3กลุ่ม

กลุ่มแม่น้ำที่ไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา

แม่น้ำปิง : มีต้นกำเนิดจากยอดน้ำถ้วย บนเทือกเขาแดนลาว ซึ่งอยู่ในเขตอำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ไหลผ่านลงไปทางใต้ผ่านจังหวัดลำพูนแล้วไหลไปบรรจบกับแม่น้ำวงที่บ้านปากวัง จังหวัดตาก แม่น้ำปิงมีความยาวจาก ต้นน้ำถึงนครสวรรค์ ซึ่งเป็นจุดรวมกับแม่น้ำ 3 สาย กลายเป็นแม่น้ำเจ้าพระยา มีความยาว 600 กม.

แม่น้ำวัง : ถือกำเนิดจากเทือกเขาผีปันน้ำ อ.พาน จ.เชียงราย ไหลทางใต้ผ่านจังหวัดตาก ไปรวมกับแม่น้ำปิงที่บริเวณชายฝั่ง เหนือบ้านปากวังจังหวัดตาก แม่น้ำวังมีความยาวประมาณ 300 กิโลเมตร


แม่น้ำยม : มีต้นกำเนิดจากดอยชุมยวม 2 ซึ่งอยู่ทิศใต้ของทิวเขาแดนลาว ในเขตอำเภอปง จังหวัดเชียงราย ไหลผ่านไปทางตะวันตกเฉียงใต้ ผ่านจังหวัดแพร่ สุโขทัย พิษณุโลก พิจิตร แล้วไปรวมกับแม่น้ำน่านที่บ้านเกยชัย อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ แม่น้ำยม มีความยาวประมาณ 550 กิโลเมตร

แม่น้ำน่าน : มีต้นกำเนิดจากทิวเขาหลวงพระบางด้านทิศตะวันตกในเขตตำบลปอเกลือเหนือ อำเภอบัว จังหวัดน่าน ไหลไปทางทิศเหนือแล้วไปหักทางใต้ ผ่านจังหวัดอุตรดิตถ์ พิษณุโลก พิจิตร แล้วไปรวมกับแม่น้ำยม ก่อนที่จะไปรวมกับแม่น้ำปิง และวัง ที่ตำบลแควใหญ่ จังหวัดนครสวรรค์ แม่น้ำน่านมีความยาวประมาณ 740 กิโลเมตร แม่น้ำน่าน มีเขื่อนเอนกประสงค์กั้นถึง 2 แห่ง คือ เขื่อนสิริกิติ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ และเขื่อนนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก

กลุ่มแม่น้ำที่ไหลลงสู่แม่น้ำโขง

แม่น้ำรวก ถือกำเนิดจากภูเขาในเขตประเทศพม่า ไหลผ่านเป็นเส้นกั้นพรมแดนไทยกับพม่า ใน จ.เชียงราย และ ไหล ลงสู่แม่น้ำโขง จังหวัดเดียวกัน รวมความยาว 40 ก.ม.

แม่น้ำอิง ถือกำเนิดจาก เทือกเขาผีปันน้ำ จ.พะเยา ไหลย้อนขึ้นไปทางเหนือ และลงสู่แม่น้ำโขง อ.เชียงของ จ.เชียงราย รวมความยาวประมาณ 240 ก.ม.

แม่น้ำสาย ต้นกำเนิดจากภูเขาในประเทศพม่า ไหลผ่านและเป็นเส้นกั้นพรมแดนระหว่างไทยกับพม่า ในเขต อ.แม่สาย จ.เชียงราย รวมความยาวในช่วงนี้ 15 กิโลเมตร และไหลไปรวมกับแม่น้ำรวกในจังหวัดเดียวกัน

แม่กก ต้นกำเนิดจากภูเขาทางทิศใต้ของเมืองเชียงตุงในประเทศพม่า ไหลผ่านเมืองกก เมืองสาด แล้วไหลเข้าประเทศไทยในเขตอ.ฝาง จ.เชียงใหม่ แล้วไหลลงแม่น้ำโขงในเขตอ.เชียงแสน จ.เชียงราย

กลุ่มแม่น้ำสาขา
แม่น้ำเลย เป็นแม่น้ำที่ที่มีต้นกำเนิดมาจากป่าภูหลวง เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าภูหลวง จังหวัดเลย ผ่าน พื้นที่บ้านโนนพัฒนา บ้านเลยตาด ตำบลเลยวังไสย์ อำเภอภูหลวงจังหวัดเลยซึ่งในระยะทางการไหลของแม่น้ำเลยไหลผ่านพื้นที่อำเภอภูหลวง อำเภอวังสะพุง อำเภอเมืองเลย และไหลลงสู่แม่น้ำโขงบริเวณพื้นที่บ้านคกมาด อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย

 แม่น้ำยวม มีต้นกำเนินมาจากเทือกเขาบริเวณ อ.ขุนยวม และมีแนวทางการไหลของน้ำจากทิศเหนือลงสู่ทิศใต้ และวกลงทิศตะวันตกลงสู่แม่น้ำเมย แม่น้ำยวมเป็นแนวกั้นเขตระหว่าง อ.แม่สะเรียงจ.แม่ฮ่องสอน กับ อ.ท่าสองยาง จ.ตาก

น้ำแม่ลี้ หรือ แม่น้ำลี้ เป็นแม่น้ำสำคัญในจังหวัดลำพูน ต้นกำเนิดจากดอยขุนแม่กวง ในอำเภอทุ่งหัวช้าง ไหลผ่านอำเภอลี้ อำเภอบ้านโฮ่ง และอำเภอแม่ทา ไหลลงสู่แม่น้ำปิงที่อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีความยาวทั้งสิ้น 210 กิโลเมตร

น้ำแม่กวง เป็นส่วนหนึ่งของลุ่มน้ำปิงตอนบน ซึ่งเป็นลำน้ำที่มีต้นกำเนิดมาจากอำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ จะไหลขนานกับแม่น้ำปิง ผ่านอำเภอบ้านธิและอำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ก่อนจะไปบรรจบกับแม่น้ำปิงและลำน้ำแม่ทา ที่บ้านสบทา อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน โดยมีความยาวทั้งสิ้น 110 กิโลเมตร และพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กวงยังครอบคลุมพื้นที่ในเขตอำเภอดอยสะเก็ด อำเภอสันทราย อำเภอสันกำแพง อำเภอสารภี อำเภอแม่ออน อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภอเมืองลำพูน อำเภอบ้านธิ อำเภอแม่ทา อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน มีลำน้ำสาขาที่ไหลมาบรรจบกับน้ำแม่กวง ได้แก่ น้ำแม่ลาย น้ำแม่ออน น้ำแม่ธิ น้ำแม่สาร น้ำแม่ตีบ และน้ำแม่ทา รวมพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กวงทั้งสิ้นประมาณ 2,700 ตารางกิโลเมตร 

กลุ่มแม่น้ำที่ไหลลงสู่แม่น้ำลาละวิน

แม่น้ำเมย มีความยาว 365 ก.ม. ถือกำเนิดจากเทือกเขาถนนธงชัยในเขตประเทศพม่าและไหลย้อนขึ้นจากทิศใตไปทางทิศเหนือ เป็นเส้นกั้นพรหมแดนระหว่างไทยกับพม่าในเขต จ.ตาก และแม่ฮองสอนและไหลลงสู่แม่น้ำสาละวินในพม่า

แม่น้ำปาย ต้นกำเนิดจากทิวเขาถนนธงชัย ในอ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน ไหลลงทางใต้ของแม่น้ำสาละวินในพม่า

 แม่น้ำยวม ต้นน้ำจากเขาที่อ.ขุนยวม จ.แม่ฮ่องสอน ไหลลงแม่น้ำเมยที่อ.แม่สะเรียง จ.แม่อ่องสอน


แม่น้ำลาว เป็นแม่น้ำสายหนึ่งในจังหวัดเชียงราย มีต้นน้ำเกิดจากดอยนางแก้ว ในทิวเขาผีปันน้ำ ในเขตบ้านขุนลาว ตำบลแม่เจดีย์ใหม่อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย ไหลผ่าน อำเภอเวียงป่าเป้า อำเภอแม่สรวย จากนั้นเป็นเส้นแบ่งเขต อำเภอพาน กับ อำเภอแม่ลาวเข้า อำเภอแม่ลาว อำเภอเมืองเชียงราย เข้าสู่อำเภอเวียงชัย และท้ายน้ำเป็นเส้นกั้นเขตระหว่างอำเภอเวียงชัยและอำเภอเมืองเชียงรายบรรจบแม่น้ำกกท้ายฝายเชียงราย

น้ำแม่ลี้ หรือ แม่น้ำลี้ เป็นแม่น้ำสำคัญในจังหวัดลำพูน ต้นกำเนิดจากดอยขุนแม่กวง ในอำเภอทุ่งหัวช้าง ไหลผ่านอำเภอลี้ อำเภอบ้านโฮ่ง และอำเภอแม่ทา ไหลลงสู่แม่น้ำปิงที่อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีความยาวทั้งสิ้น 210 กิโลเมตร



ภาคกลาง

แม่น้ำเจ้าพระยา : เกิดจากการไหลมาบรรจบกันของแม่น้ำปิง วัง ยม น่าน ที่ปากน้ำโพ และตำบลแควใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ไหลผ่านทางนครสวรรค์ลงมาผ่าน จังหวัดอุทัยธานี ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง อยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี และกรุงเทพมหานคร แล้วไหลไปออกทะเลอ่าวไทยที่ตำบลแหลมฟ้าผ่า และตำบลท้ายบ้าน จังหวัดสมุทรปราการ แม่น้ำเจ้าพระยามีความยาวตั้งแต่นครสวรรค์ถึงปากอ่าวไทย มีความยาวประมาณ 360 กิโลเมตร แม่น้ำเจ้าพระยา มีเขื่อนกั้นน้ำชื่อเขื่อนชัยนาท หรือเขื่อนเจ้าพระยาที่จังหวัดชัยนาทเพื่อกักเก็บน้ำใช้สำหรับการชลประทาน

แม่น้ำท่าจีน : เป็นแม่น้ำที่แยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาช่วงที่อยู่ ตำบลท่าซุง อำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี และตำบลหาดท่าเสา จังหวัดชัยนาทแล้วไหลผ่านทางใต้โดยจะมีชื่อเรียกต่างๆ กันไป ตามแต่จังหวัดที่ผ่าน เช่น
- ผ่านตอนใต้ของจังหวัดชัยนาทจะถูกเรียกว่าแม่น้ำมะขามเฒ่า
- เมื่อผ่าจังหวัดสุพรรณบุรีจะถูกเรียกว่าแม่น้ำสุพรรณบุรี
- เมื่อเข้าเขตจังหวัดนครปฐมจะถูกเรียนว่าแม่น้ำนครชัยศรี
- และเมื่อออกสู่อ่าวไทย ที่จังหวัดสมุทรสาคร จะถูกเรียกว่าแม่น้ำท่าจีน แม่น้ำท่าจีน มีความยาวประมาณ 300 กิโลเมตร

แม่น้ำแม่กลอง : เป็นแม่น้ำที่เกิดจากการรวมกันของแม่น้ำแควใหญ่ ( ต้นกำเนิดจาก เขาคอสินสะทรีกับเขาในเขตอำเภออุ้มผาง ) และแม่น้ำแควน้อยที่บริเวณตำบลปากแพรก จังหวัดกาญจนบุรี เป็นแม่น้ำที่มีชื่อเรียกต่าง ๆ กัน เช่นกันคือ
- จากบริเวณต้นน้ำมาจนถึงจุดรวมกับแม่น้ำแควน้อย จะถูกเรียกว่าแม่น้ำแควใหญ่ หรือแม่น้ำศรีสวัสดิ์
- บริเวณที่ไหลผ่านจังหวัดราชบุรี จะถูกเรียกว่า แม่น้ำราชบุรี
- บริเวณที่ไหลลงสู่อ่าวไทยที่อำเภอดำเนินสะดวกจังหวัดสมุทรสงครามจะถูกเรียกว่า แม่น้ำแม่กลอง
แม่น้ำแม่กลองมีเชื่อมอเนกประสงค์ กั้นถึง 4 เขื่อนคือ เขื่อนเขาแหลม เขื่อนศรีนครินทร์ เขื่อนท่าทุ่งนา และเขื่อนวชิราลงกรณ์ ความยาวของแม่น้ำท่าจีนจนถึงสมุทรสงครามนี้มีความยาวประมาณ 520 กิโลเมตร

แม่น้ำบางปะกง : ต้นน้ำเกิดจากการรวมกันของแม่น้ำหนุมานและแม่น้ำปรง ที่จังหวัดปราจีนบุรี จะมีชื่อเรียกต่าง ๆ กันดังนี้

- บริเวณที่ผ่านจังหวัดปราจีนจะถูกเรียกว่าแม่น้ำปราจีนบุรี
- บริเวณที่ผ่านทางจังหวัดฉะเชิงเทรา จะถูกเรียกว่า แม่น้ำแปดริ้ว
- บริเวณที่ไหลออกสู่อ่าวไทยที่อำเภอบางปะกงกับอำเภอเมืองจังหวัดชลบุรีแม่น้ำบางปะกงมีความยาวประมาณ 230 กิโลเมตร

แม่น้ำป่าสัก เกิดจากเทือกเขาเพชรบูรณ์ ในเขต อ.ด่านซ้าย จ.เลย ไหลลงมาทางใต้ และไปบรรจบแม่น้ำเจ้าพระยาที่ อ.เมือง จ.พระนครศรีอยุธยา รวมความยาว 510 กิโลเมตร

แม่น้ำนครนายก เป็นแม่น้ำสายสำคัญของจังหวัดนครนายก จังหวัดฉะเชิงเทรา และจังหวัดปราจีนบุรี มีความยาวประมาณ 130 กิโลเมตร ไหลผ่านทุกอำเภอในจังหวัดนครนายก ต้นน้ำจากภูเขาในเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก ไหลผ่านน้ำตกเหวนรก ซึ่งในช่วงต้นน้ำมีชื่อเรียกว่า "คลองท่าด่าน" ถูกกั้นโดยเขื่อนขุนด่านปราการชลหลังจากนั้นได้ไหลผ่าน อำเภอเมืองนครนายก อำเภอบ้านนา และอำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก นอกจากนี้แม่น้ำนครนายกยังเป็นเส้นแบ่งเขตระหว่างอำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก และอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา กับอำเภอบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี สุดท้ายจึงไหลไปบรรจบกับแม่น้ำปราจีนบุรีที่ปากน้ำโยธะกาเป็นแม่น้ำบางปะกง

แม่น้ำน้อย เป็นแม่น้ำสาขาแยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาที่ชุมชนปากแพรก อำเภอเมือง จังหวัดชัยนาท เป็นแม่น้ำสายเล็ก ๆ ที่ไหลผ่านอำเภอบางระจัน, อำเภอค่ายบางระจัน และอำเภอท่าช้าง จังหวัดสิงห์บุรี ไหลผ่านจังหวัดอ่างทอง, จังหวัดพระนครศรีอยุธยา แล้วไปรวมกับแม่น้ำเจ้าพระยาอีกครั้งที่อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

แม่น้ำน้อยมีความยาวทั้งสิ้น 145 กิโลเมตร ความกว้างประมาณ 80 เมตร มีน้ำตลอดทั้งปี มีชื่อเรียกต่างกันตามท้องถิ่น เช่น ตอนที่ไหลผ่านอำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเรียกว่า "คลองสีกุก" หรือ"แควสีกุก" หรือตอนที่ไหลผ่านอำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเช่นกัน เรียกว่า "แม่น้ำแควผักไห่" เป็นต้น และยังมีแควสาขาเป็นคลองสายต่าง ๆ ที่ไหลและแยกตัวกันอีก เช่น คลองบางปลากด, คลองศาลาแดง, คลองไชโย เป็นต้น

แม่น้ำสะแกกรัง เป็นแม่น้ำมีต้นกำเนิดอยู่ในเขตเทือกเขาโมโกจู ในเขตจังหวัดกำแพงเพชร ไหลไปบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาที่บ้านท่าซุง ตำบลท่าซุง อำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานีมีความยาวประมาณ 225 กิโลเมตร

แม่น้ำสะแกกรัง มีหลายชื่อตามท้องถิ่นที่แม่น้ำไหลผ่านคือ

• คลองแม่เร่ - แม่วง คือ ช่วงที่ไหลผ่านอำเภอคลองขลุง อำเภอขาณุวรลักษบุรี จังหวัดกำแพงเพชร และอำเภอลาดยาว จังหวัดนครสวรรค์จนถึงเขาชนกัน
• แม่น้ำวังม้า คือ ช่วงที่ไหลผ่านอำเภอลาดยาว จังหวัดนครสวรรค์ และอำเภอสว่างอารมณ์ จังหวัดอุทัยธานี
• แม่น้ำตากแดด คือ ช่วงไหลผ่านเขตอำเภอสว่างอารมณ์ อำเภอทัพทัน และอำเภอเมือง ฯ จนถึงปากคลองขุมทรัพย์

แม่น้ำสะแกกรัง คือ ช่วงตั้งแต่ปากคลองขุมทรัพย์ หรือคลองอีเติ่ง ที่บ้านจักษา อำเภอเมือง ฯ หรือตรงปลายแม่น้ำตากแดด ณ จุดที่แม่น้ำตากแดดไหลมาบรรจบกับคลองขุมทรัพย์ ซึ่งน้ำจะเป็นสองสี แล้วไหลผ่านตัวเมืองอุทัยธานี แล้วไหลไปบรรจบแม่น้ำเจ้าพระยาที่อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท มีความยาวจากต้นน้ำถึงจุดที่บรรจบแม่น้ำเจ้าพระยาประมาณ 108 กิโลเมตร

แม่น้ำลพบุรี ต้นน้ำของแม่น้ำลพบุรี อยู่ที่แม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณตำบลม่วงหมู่ อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี ไหลมาทางตะวันออกผ่านอำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี, อำเภอท่าวุ้ง และอำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี ก่อนไหลลงไปทางใต้เข้าเขตอำเภอบ้านแพรก,อำเภอมหาราช, อำเภอบางปะหัน, อำเภอนครหลวง และไหลมาบรรจบกับแม่น้ำป่าสักหน้าตำบลหัวรอ อำเภอพระนครศรีอยุธยาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ถึงจะมาบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณหน้าวัดพนัญเชิง ตำบลหอรัตนไชย อำเภอและจังหวัดพระนครศรีอยุธยา รวมความยาวที่ไหลผ่านจังหวัดพระนครศรีอยุธยาประมาณ 63 กิโลเมตร

แม่น้ำลัดเกร็ด เป็นทางน้ำสายหนึ่งในเขตจังหวัดนนทบุรี เกิดจากการขุดคลองลัดแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณบ้านแหลมซึ่งโค้งวกเข้าไปทางบางบัวทองจนถึงท่าอิฐ ขุดในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระเมื่อ พ.ศ. 2265 ขนาดคลองกว้าง 6 วา ยาว 39 เส้น ลึก 6 ศอก ดังปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงสยามฉบับบริติชมิวเซียมตอนหนึ่งว่า

"...ในปีขาล จัตวาศก ทรงพระกรุณาโปรดให้พระธนบุรีเป็นแม่กอง เกณฑ์พลนิกายคนหัวเมืองปากใต้ให้ได้คน ๑๐,๐๐๐ เศษ ให้ขุดคลองเตร็ดน้อย ลัดคุ้งบางบัวทองนั้นคดอ้อมนัก ขุดลัดตัดให้ตรง พระธนบุรีรับสั่งแล้วถวายบังคมลามา ให้เกณฑ์พลนิกายในบรรดาหัวเมืองปากใต้ได้คน ๑๐,๐๐๐ เศษ ให้ขุดคลองเตร็ดน้อยนั้นลึก ๖ ศอก กว้าง ๓ วา ยาวทางไกลได้ ๒๙ เส้นเศษ ขุดเดือนเศษจึ่งแล้ว..."

แต่เดิมเรียกว่า คลองลัดเตร็ดน้อย หรือ คลองลัดเกร็ดน้อย ต่อมาจึงกร่อนเหลือเพียง คลองลัดเกร็ด และเมื่อถูกน้ำเซาะตลิ่งจนกว้างขึ้นก็เรียกกันว่า แม่น้ำลัดเกร็ด บริเวณที่กลายเป็นเกาะเรียกว่าเกาะเกร็ด และบริเวณปากคลองลัดนี้จึงเรียกว่าปากเกร็ด

แม่น้ำบางขาม เป็นแม่น้ำสายสั้น ๆ มีความยาวเพียง 20 กิโลเมตร ซึ่งมีต้นกำเนิดจากคลอง ในเขตอำเภอบ้านหมี่ ไหลไปรวมกับแม่น้ำลพบุรีในเขตอำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี


ภาคตะวันตก

แม่น้ำแควใหญ่ หรือ แม่น้ำศรีสวัสดิ์ มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาถนน ธงชัย ในเขต อ.อุ้มผาง จ.ตาก ไหลผ่าน จ.กาญจนบุรี และบรรจบกับแม่น้ำแควน้อย ที่ ต.ปากแพรก อ.เมือง จ.กาญจนบุรี กลายเป็นแม่น้ำแม่กลอง รวมความยาว 380 กิโลเมตร และเป็นที่ตั้งของ เขื่อนศรีนครินทร์

แม่น้ำแควน้อย หรือ แม่น้ำไทรโยค เกิดจากเทือกเขาถนนธงชัย ในเขต อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี และไหลบรรจบแม่น้ำแควใหญ่ กลายเป็นแม่น้ำแม่กลอง ที่ ต.ปากแพรก จ.กาญจนบุรี แม่น้ำแควน้อยมีความยาวประมาณ 270 กิโลเมตร และเป็นที่ตั้งของเขื่อน วชิราลงกรณ์ (เขาแหลมเดิม)

แม่น้ำภาชี เป็นแม่น้ำสายหนึ่งในทางตะวันตกของประเทศไทย มีกำเนิดจากเทือกเขาตะนาวศรี ประกอบด้วยลำธารหลายสาย ไหลผ่านเขตอำเภอสวนผึ้ง และอำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรีแล้วไปบรรจบลำน้ำแควน้อยที่ อำเภอเมือง กาญจนบุรีแม่น้ำสายนี้ก่อให้เกิดประโยชน์ในการกสิกรรม การอุปโภค และบริโภค แก่ประชากรที่อาศัยอยู่สองฝั่งน้ำอย่างมาก แต่ไม่สามารถใช้เป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำได้ เนื่องจากมีความคดเคี้ยวและท้องน้ำเต็มไปด้วยแก่งหิน

ภาคตะวันออก

แม่น้ำประแสร์ เป็นแม่น้ำสายสำคัญสายหนึ่งของ จังหวัดระยอง มีต้นกำเนิดจากลำคลองหลายสาย สายหลักคือ คลองไผ่ที่มีต้นน้ำอยู่ในเทือกเขาชะเมา ช่วงที่เป็นแม่น้ำประแสร์ยาวประมาณ 26 กิโลเมตร และออกสู่ปากอ่าวไทยที่ทะเลแกลง

แม่น้ำบางปะกง หรือ แม่น้ำปราจีนบุรี เกิดจากการไหลมารวมกันของแม่น้ำหนุมานกับแม่น้ำพระปรง ที่อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี ตอนที่ไหลผ่านจังหวัดปราจีนบุรีเรียกว่าแม่น้ำปราจีนบุรี ตอนที่ไหลผ่านจังหวัดฉะเชิงเทราและชลบุรีเรียกว่าแม่น้ำบางปะกงไหลลงสู่อ่าวไทยที่อำเภอบางปะกงจังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นแม่น้ำที่ยาวที่สุดในภาคตะวันออก คือมีความยาวประมาณ 230 กิโลเมตร

แม่น้ำระยอง เกิดจากเทือกเขาเรือแตในอำเภอบ้านบึงจังหวัดชลบุรี ไหลผ่านจังหวัดระยองลงสู่ทะลในอำเภอเมืองจังหวัดระยอง มีความยาวประมาณ 70 กิโลเมตร

แม่น้ำสงคราม เกิดระหว่างภูเขาเหล็กกับภูผาหักไหลตามแนวแบ่งเขตจังหวัดสกลนครกับอุดรธานี หนองคาย และนครพนม ไหลลงสู่แม่น้ำโขงบริเวณอำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม มีความยาวประมาณ 420 กิโลเมตร

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

แม่น้ำมูล : แหล่ง กำเนิดของต้นน้ำอยู่ที่เขาวง กับเขาละมั่งในเขตอำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา ผ่านจังหวัดบุรีรัมย์ สุรินทร์ ร้อยเอ็ด ศรีษะเกษ แล้วไปรวมกับแม่น้ำชี และไหลออกสู่แม่น้ำโขง ที่อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี แม่น้ำมูล มีความยาวประมาณ 641 กิโลเมตร

แม่น้ำชี : มี ต้นน้ำที่เขาพญาป่อ ในเขตอำเภอเกษตรสมบูรณ์ จังหวัดชัยภูมิ แล้วไหลผ่าน ขอนแก่น มหาสารคาม กาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด ยโสธรแล้วไปรวมกับแม่น้ำมูลที่เส้นแบ่ง เขตอำเภอเขื่องใน กับอำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี แม่น้ำชีมีความยาวประมาณ 765 กิโลเมตร

แม่น้ำสงคราม : มี ต้นกำเนิดที่เกิดจากการรวมกันของสาขาลำน้ำที่เกิดจากเทือกเขาพูพาน ไหลผ่านอุดรธานี สกลนคร หนองคาย แล้วไหลออกสู่แม่น้ำโขงที่อำเภอท่าอุเทนจังหวัดนครพนม แม่น้ำสงคราม มีความยาวทั้งสิ้นประมาณ 420 กิโลเมตร

แม่น้ำเหือง หรือตามสำเนียงท้องถิ่นว่า แม่น้ำเหียง เป็นแม่น้ำสายสำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยโดยที่มีบางส่วนของแม่น้ำเป็นพรมแดนธรรมชาติระหว่างไทยกับลาวโดยมีต้นกำเนิดมาจากภูเขาแห่งหนึ่งแถวอำเภอนาแห้ว จังหวัดเลย หลังจากนั้นก็ใหลออกแม่น้ำโขงที่อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ยาว 130 กิโลเมตร อยู่ในเขตประเทศไทย 20 กิโลเมตร และเป็นพรมแดนระหว่าง ประเทศไทยกับลาวอีก 110 กิโลเมตร

แม่น้ำพอง ต้นน้ำเกิดจากน้ำตกขุนพองบนภูกระดึงจังหวัดเลยไหลผ่านจากทางตะวันตกมาทางตะวันออก เข้าเขตจังหวัดขอนแก่น บริเวณผานกเค้าทิวเขาภูเปือย เขตติดต่อระหว่างอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น กับอำเภอภูกระดึงจังหวัดเลย ไหลเข้าอ่างเก็บน้ำเขื่อนอุบลรัตน์ และไหลต่อไปในเขตอำเภอน้ำพองอำเภอเมือง ฯ ไปบรรจบกับแม่น้ำชีที่บ้านหนองแสง ตำบลโพนงาม อำเภอโกสุมพิสัยจังหวัดมหาสารคาม มีความยาวที่ผ่านเขตจังหวัดขอนแก่น ประมาณ ๑๒๕ กิโลเมตร

แม่น้ำพระเพลิง เกิดจากทิวเขาสันกำแพง ไหลผ่านจังหวัดนครราชสีมาลงสู่แม่น้ำมูลที่อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา มีความยาวประมาณ 120 กิโลเมตร


ภาคใต้

แม่น้ำคีรีรัฐ หรือ แม่น้ำพุมดวง : มีต้นกำเนิดระหว่างเขานมสาวกับเขาสก (ส่วนหนึ่งของทิวเขาภูเก็ต) ไหลไปทางทิศตะวันออกแล้วหักไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แล้วย้อนไปทางทิศตะวันออกอีกครั้ง แล้วไปรวมกับแม่น้ำตาปี ที่อำเภอพุนพิน แม่น้ำคีรีรัฐ มีความยาวประมาณ 120 กิโลเมตร

แม่น้ำตาปี : มีต้นกำเนิดจากเขาใหญ่ยอดต่ำ ซึ่งอยู่ในอำเภอทุ่งใหญ่จังหวัดนครศรีธรรมราช แล้วไหลไปทางทิศเหนือ เพื่อไปรวมกับแม่น้ำคีรีรัฐ จังหวัดสุราษฎร์ธานี แล้วออกสู่อ่าวไทยที่อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี นั้นเอง แม่น้ำตาปีมีความยาวประมาณ 232 กิโลเมตร
แม่น้ำตาปีจะถูกเรียกว่า แม่น้ำหลวง ในช่วงจากต้นน้ำ ถึง จุดที่มารวม กับแม่น้ำคีรีรัฐ และจะถูกเรียกว่าแม่น้ำบ้านดอนในช่วงจากจุดที่บรรจบกับแม่น้ำคีรีรัฐ จนจุดที่ไหลออกสู่อ่าวไทย

แม่น้ำตานี หรือ แม่น้ำปัตตานี เกิดจากเทือกเขาสันกาลาคีรี ไหลผ่านจังหวัดยะลา ปัตตานี ไหลลงสู่อ่าวไทย ในเขตจังหวัดปัตตานี มีความยาวประมาณ 190 กิโลเมตร

แม่น้ำหลังสวน : มีต้นกำเนิดจากทิวเขาภูเก็ต บริเวณเส้นแบ่งเขตจังหวัดชุมพร แล้วไหลออกสู่อ่าวไทยที่บริเวณอำเภอหลังสวน จังหวัดชุมพรนั้นเอง แม่น้ำหลังสวนมีความยาว 100 กิโลเมตร

แม่น้ำตรัง : มีต้นกำเนิดที่ทิวเขานครศรีธรรมราช ในอำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช ไหลเข้าเขตตรัง ไปออกสู่ทะเลที่ช่องมะระกาที่อำเภอกันตัง แม่น้ำตังมีความยาวประมาณ 175 กิโลเมตร

แม่น้ำกระบุรี หรือ แม่น้ำปากจั่น ต้นน้ำเกิดจาก เทือกเขาตะนาวศรี ไหลลงมาทางใต้ เป็นเส้นกั้นพรหมแดนธรรมชาติระหว่างไทยกับพม่า ในเขตจังหวัดระนอง และไหลลงสู่ทะเลอันดามัน ในเขต อ.กระบุรี จ.ระนอง รวมความยาว 135 กิโลเมตร ปากน้ำแม่น้ำมีขนาดกว้างมากเป็นพิเศษถึง 4.5 กิโลเมตร เพราะเป็นบริเวณเปลือกโลกทรุดตัว

แม่น้ำโก-ลก เป็นเส้นกั้นพรมแดนระหว่างไทยกับมาเลเซีย รวมความยาว 80 กิโลเมตร มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาสันกาลาศรี ในเขต อ.แว้ง จ.นราธิวาส ไหลย้อนขึ้นไปทางทิศเหนือ ผ่านจ.นราธวาส และไหลลงสู่อ่าวไทย ที่อ.ตากใบ จ.นราธิวาส

แม่น้ำเพชรบุรี ต้นน้ำจากเทือกเขาสูงชันทางด้านตะวันตกของจังหวัดเพชรบุรี ไหลผ่านอำเภอแก่งกระจาน อำเภอท่ายาง อำเภอบ้านลาด อำเภอเมือง ลงสู่อ่าวไทย ที่อำเภอบ้านแหลม มีความยาว 210 กิโลเมตร เป็นแม่น้ำที่มีความสำคัญของจังหวัด ซึ่งเมื่อมาถึงอำเภอบ้านแหลม แม่น้ำจะแยกออกเป็นสองสาย สายหนึ่งออกสู่อ่าวไทยที่ตำบลบ้านแหลม อีกสายไหลไปทางทิศเหนืออกสู่อ่าวไทยที่ตำบลบางตะบูน เรียกว่า แม่น้ำบางตะบูน

แม่น้ำปราณบุรี มีต้นน้ำอยู่ในเทือกเขาตะนาวศรี  โดยมีลำห้วยและแม่น้ำเล็ก ๆ หลายสายไหลมารวมกันที่บริเวณบ้านกร่าง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี ผ่านอำเภอชะอำ เข้าท้องที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อผ่านอำเภอปราณบุรีไปแล้ว จึงไหลลงสู่อ่าวไทยที่บ้านปากน้ำปราณ ความยาวทั้งสิ้น  180 กิโลเมตร

แม่น้ำสายบุรี  เป็นแม่น้ำที่มีความยาว  ๑๘๖  กิโลเมตร ไหลผ่านอำเภอจะแนะ อำเภอศรีสาคร อำเภอรือเสาะ จังหวัดนราธิวาส และอำเภอรามัน จังหวัดยะลา ไหลลงสู่ทะเลที่อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี มีพื้นที่ลุ่มน้ำ ๔,๖๐๐ ตารางกิโลเมตร

แม่น้ำบางตะบูน เป็นสาขาของแม่น้ำเพชรบุรี ซึ่งไหลย้อนขึ้นไปทางเหนือผ่านอำเภอเขาย้อย อำเภอบ้านแหลม ออกสู่อ่าวไทยที่ปากอ่าวบางตะบูน อำเภอบ้านแหลม มีความยาวประมาณ 13 กิโลเมตร

ขอบคุณข้อมูลจาก : http://www.tantee.net/board/user/top...2&bid=1&sid=27