พล นิกร กิมหงวน

พล นิกร กิมหงวน

พล นิกร กิมหงวน หรือ สามเกลอ เป็นหัสนิยาย ประพันธ์โดย ป. อินทรปาลิต ที่จัดพิมพ์อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2482-2511 มีมากมายเกินกว่าพันตอน (ตอนแรกคือตอน อายผู้หญิง) เนื้อหาออกไปในแนวสนุกสนานครื้นเครง มีการหยอกล้อกันไปมา จัดเป็นหนึ่งในหนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน นอกจากรูปแบบหนังสือแล้ว พล นิกร กิมหงวน ยังเคยทำเป็นภาพยนตร์ออกฉายอีกด้วย รวมทั้งละครโทรทัศน์ อีกด้วย

นับเป็นเวลาถึง 30 ปี ด้วยความสามารถ ในการสร้างพ็อตเรื่องที่หลากหลาย มีการนำเหตุการณ์ บ้านเมืองในขณะนั้น มาสร้างเป็นเรื่องราวสะท้อนถึงสภาพสังคมไทยในช่วงยุคสมัยเกือบ 40-60 ปีที่ผ่านมา บางตอนได้รับการยกย่อง เช่น โครงการวิจัยหนังสือดีวิทยาศาสตร์ยกย่องนิยายชวนหัวสามเกลอ ตอน “ล่องหน” เป็น หนึ่งใน 88 เล่มหนังสือดีวิทยาศาสตร์ 

พล นิกร กิมหงวนเป็นวรรณกรรม ไม่ใช่เป็นวิชาการหรือสารคดี ไม่ใช่นวนิยายที่มีตอนต้น ตอนจบ หรือเรื่องสั้นที่จบในตัวเอง แต่เป็นเรื่องแต่งที่สะท้อนภาพชีวิตสังคม ของยุคสมัยอย่างต่อเนื่อง เรียกได้ว่างานเขียนชุดนี้ได้ป้อนรายละเอียด ในการลำดับภาพของสังคมไทยในช่วง ๓๐ ปี คือระหว่าง พ.ศ. ๒๔๘๑ - ๒๔๕๑ อย่างละเอียด เพราะเป็นบันทึกที่สะท้อนเหตุการณ์ บรรยากาศและสิ่งแวดล้อม ในทุกด้านของสังคมไทย เกือบจะเรียกว่าทุกวัน ทุกสัปดาห์ ทุกเดือนและทุกปี ทั้งในเชิงเศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

พล นิกร กิมหงวน หรือเรื่องชุด สามเกลอ เป็นงานประเภท หัสนิยาย หมายถึง งานเขียน ที่ชวนให้ขัน และจบในตอน ที่เป็นที่นิยม แพร่หลายมากที่สุด ในยุคก่อน และหลัง สงครามโลก ครั้งที่ 2 เคยลงพิมพ์ ในนิตยสาร เพลินจิตต์ เป็นตอนๆ แต่ละตอน จบในตัว และมาพิมพ์ รวมเล่มภายหลัง แต่นับรวมทั้งหมดแล้ว เป็นจำนวนพันตอน มีมุขตลก ที่หลากหลาย สะท้อนชีวิต และสังคม ในแต่ละยุค การล้อเลียน นโยบาย ของจอมพล ป. เรื่องรัฐนิยม เป็นชุด ที่คนยกย่องกันมาก 

                                                                 ป. อินทรปาลิต


ใครเป็นใครใน พล นิกร กิมหงวน

พล พัชราภรณ์   –  บุตรคนเดียวของเจ้าคุณประสิทธิ์นิติศาสตร์ อดีตผู้พิพากษา กับคุณหญิงวาด มีใบหน้าที่หล่อคมคาย และพูดจาสุภาพเรียบร้อย เป็นที่ต้องตาของสาวๆ    แต่ก็เป็นคนที่นายแห้ว คนใช้ กลัวและเกรงใจที่สุด   เป็นคนที่ได้เรื่องที่สุดในหมู่เพื่อน คือ ยามที่เพื่อนจะออกนอกลู่นอกทาง “บางครั้ง” ก็จะเตือนให้สติ เหมือนเป็นผู้นำอย่างกลายๆ    แต่พลเองก็มักจะเฮฮาไปกับเพื่อนเสมอ จนเสียเองก็มี แต่ยามดุก็เอาเรื่อง พลมีฝีมือชกมวยมาก

นิกร การุณวงศ์   –  กินเก่งมาก ถึงมากที่สุด ในวงเหล้ามักจะกินแต่กับ บางครั้งก็สัปหงกบ่อย ๆ มีความรู้ด้านไสยศาสตร์เล็กน้อย   ( 2 คนนี้เป็นตัวละครช่วงแรกสุด เรียกว่า 2 เกลอ) มีสมญาว่า “กระดิ่งทอง”  มาจากการที่ชอบร้องยี่เก (ลิเก) และแทนตัวเองด้วยชื่อนี้   รำสวย ร้องยี่เกเพราะ เจ้าบทเจ้ากลอน ความสามารถพิเศษ คือ การล้วงกระเป๋า มักล้วงกระเป๋ากิมหงวนเสมอ   นิกรมีศักดิ์เป็นลูกผู้พี่ของพล เพราะพ่อของนิกร คือ เจ้าคุณวิจิตรบรรณาการเป็นพี่ชายของคุณหญิงวาด แต่นิกรอ่อนกว่าพลราวปีนึง
กิมหงวน ไทยแท้   –  (ทั้ง 3 คนนี้เป็นตัวละครช่วงแรกๆ เรียกว่า 3 เกลอ) (ชื่อเดิม กิมหงวน ไทยเทียม ตอนหลังเปลี่ยนเป็น สงวน ไทยแท้ ) เจ้าของห้างศิวิไลซ์พานิชย์ และกิจการค้าอื่นๆ มากมาย   ได้รับการยกย่องว่าร่ำรวยเป็นอันดับหนึ่งของไทย    มีเอกลักษณ์ที่สำคัญคือ สูงถึง 6 ฟุต 1 นิ้ว ซึ่งจัดว่าสูงมากสำหรับคนไทยในสมัยนั้น ชอบสวมแว่นตาขอบกระ  ปกติเป็นคนไม่สู้คน    แต่ถ้าถูกดูหมิ่นจะเปลี่ยนเป็นคนมุทะลุฉุนเฉียว มักจะถอดแว่นตาออกเมื่อโมโหได้ที่ พฤติการณ์ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ จะฉีกหรือเผาธนบัตรจำนวนมากๆ เพื่อประกาศความมั่งคั่ง   การพบกันของกิมหงวนกับเพื่อนทั้งสองในตอนแรกเป็นการเขม่นหน้ากันก่อนจะกลายเป็นเพื่อนร่วมตาย    กิมหงวนมีฉายาจากตอนเป็นนักบินรบในสงครามอินโดจีนว่า “เปรตเวหา” เป็นคนบ้ายออย่างมาก

ดร.ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์   – (ทั้ง 4 คนนี้อาจเรียกได้ว่า 4 สหาย)  เป็นนักวิทยาศาสตร์และนายแพทย์อัจฉริยะ สำเร็จการศึกษาจากประเทศอังกฤษ เมื่อปรากฏตัวครั้งแรกในเรื่อง ดร.ดิเรกได้แสดงความสามารถด้วยการชุบชีวิตคนตายให้ฟื้นในลักษณะผีดิบได้   มีนิสัยชอบพูดภาษาอังกฤษปนไทย หรือพูดด้วยไวยากรณ์แบบอังกฤษ เช่น “ผมเป็นโกรธ / I’m angry.” และ ชอบเล่าเรื่องเกี่ยวกับมหาราชาที่อินเดียมาก เพราะก่อนกลับประเทศได้แวะที่อินเดีย ได้อยู่ในราชสำนักมหาราชา สิ่งประดิษฐ์ของดิเรกมีทั้งอาวุธ ไปจนถึง ยาวิเศษที่ทำให้ล่องหนได้

พระยาปัจจนึกพินาศ (อู๊ด ศิริสวัสดิ์)  –  นายพลนอกราชการ มีจุดเด่นที่ศีรษะล้าน ไม่มีผมมาตั้งแต่เกิด จึงมักโดนล้อให้โกรธเสมอในเรื่องเกี่ยวกับเส้นผมบนหัว   เป็นพ่อของประภาและประไพ จึงมีศักดิ์เป็นพ่อตาของ นิกร และ ดร.ดิเรก เจ้าคุณแม้สูงวัยแต่ก็ชอบคิดทำอะไรด้วยความกระตือรือร้นมีไฟเสมอ เวลาสามเกลอไปไหนๆมักจะชวนท่านไปด้วย   เจ้าคุณมักเป็นต้นคิดเรื่องต่างๆ บางครั้งก็ลงทุนทำสิ่งต่างๆด้วยความเห่อ หรือความเพ้อฝัน ช่วงสงครามได้เข้ารับราชการอีกครั้ง   และทำให้สามเกลอช่วงสงครามมีสีสันเป็นอย่างมาก

นอกจากนี้ยังมีตัวละครผู้หญิงอีก 4 คนที่เป็นภรรยาของสี่สหาย ได้แก่

นันทา พัชราภรณ์ (ภรรยาของ พล พัชราภรณ์)  –  นามสกุลเดิม คือ การุณวงศ์ บุตรีของ เจ้าคุณวิจิตรบรรณาการ และเป็นพี่สาวของนิกร การุณวงศ์
ประไพ การุณวงศ์ (ภรรยาของ นิกร การุณวงศ์)  – นามสกุลเดิม คือ ศิริสวัสดิ์ บุตรีของ พระยาปัจจนึกพินาศ และคุณหญิงประณีต เป็นน้องสาวของประภา ณรงฤทธิ์
นวลละออ ไทยแท้ (ภรรยาของ กิมหงวน ไทยแท้)  – บุตรีของ พระมัฆวานรังสรรค์ และนางลิ้นจี่ จบพละเอกหญิงคนแรกของกรมพลศึกษา
ประภา ณรงค์ฤทธิ์ (ภรรยาของ ดร.ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์)  – นามสกุลเดิม คือ ศิริสวัสดิ์ บุตรีของ พระยาปัจจนึกพินาศ และคุณหญิงประณีต เป็นพี่สาวของประไพ การุณวงศ์

ตัวละครที่สำคัญอื่นๆ ได้แก่

เชย พัชราภรณ์ (ลุงเชย)  – เป็นพี่ชายของพระยาประสิทธิ์นิติศาสตร์ มีอาชีพเป็นพ่อค้าฟืนที่อำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์ (ปากน้ำโพ) ถึงแม้จะมีฐานะมั่นคงจากการค้า   แต่ก็มีความตระหนีถี่เหนียวอย่างยากที่จะหาใครเปรียบได้  แม้แต่ตอนที่ป่วยหนักใกล้ตายก็ไม่ยอมแจ้งข่าวมาทางน้องชายจนถึงที่สุดถึงยอมส่งโทรเลขมาแค่คำว่า “หนัก” (เนื่องจากโทรเลขเก็บค่าบริการตามคำ)    นอกจากนี้ ยังมีบุคลิกที่เรียกกันในสมัยนั้นว่า ไก่นา (ไม่ทันสมัย)  เชื่อกันว่า คำว่า “เชย” ที่ใช้อย่างแพร่หลายในปัจจุบันในความหมายเดียวกัน มาจากชื่อของตัวละครตัวนี้นั่นเอง

แห้ว โหระพา หรือ ศักดิ์แห้ว โหระพากุล (เจ้าแห้ว)  – เป็นคนรับใช้เก่าแก่ของบ้าน “พัชราภรณ์” เกิดในบ้านพัชราภรณ์และเป็นคนสนิทของ พล พัชราภรณ์ แห้วมักรู้เห็นเป็นใจในการเที่ยวเตร่ของเจ้านายในช่วงต้นเรื่อง   แห้วซื่อสัตย์ภักดี แม้จะทะเล้น ทะลึ่ง แต่เจ้านายก็ให้ความรัก ไว้ใจให้ติดตามเสมอ แห้วเคยเข้ารบในสงคราม และร่วมผจญภัยกับคณะพรรคหลายครั้ง   แห้วมีข้อเสียคือ ติดกัญชา มักโดนตำหนิลงโทษหากแอบสูบ

คุณหญิงประสิทธิ์นิติศาสตร์ (คุณหญิงวาด; แม่ของพล. ตอนแรกๆ ผู้เขียนให้ชื่อเล่นๆ ว่า ช้อย แต่ภายหลังเปลี่ยนเป็น วาด)  – เป็นคนที่รักลูกหลานมาก แม้จะสูงวัยแต่ก็กระตือรือร้นเสมอ แถมยังชอบกินหมากมาก ๆ
พระยาประสิทธิ์นิติศาสตร์ (ประสิทธิ์ พัชราภรณ์) (พ่อของพล)  – อดีตผู้พิพากษา
พระยาวิจิตรบรรณาการ (แก่น การุณวงศ์) (พ่อของนิกร พี่ของคุณหญิงวาด)
เจ้าสัวกิมเบ๊ (พ่อของกิมหงวน)  – ผู้ก่อตั้งและเจ้าของคนแรกของห้างศิวิไลซ์พานิชย์
พระยานพรัตน์ไมตรี (นพ ณรงค์ฤทธิ์) (พ่อของ ดร.ดิเรก)
เจ้าสัวกิมไซ (ลุงของกิมหงวน พี่ชายของเจ้าสัวกิมเบ๊)
คุณนายลิ้นจี่ (แม่ของนวลละออ)  – เป็นม่ายสาวพราวเสน่ห์ที่เหมือนเป็นพี่สาวนวลละออมากกว่า มีกิจการร่ำรวยที่จังหวัดเชียงใหม่
อี๊ด ศิริสวัสดิ์ (น้องชายของพระยาปัจจนึกพินาศ)  – มีศีรษะล้านเหมือนพี่ชาย ประกอบอาชีพค้าขายทั่วไปที่จังหวัดหนองคาย มีบทบาทในช่วงสงครามอินโดจีน

นอกจากนี้ในยุคหลัง ผู้เขียนได้นำตัวละครคือบุตรชายของสามเกลอมาเป็นตัวละครหลัก หรือตัวละครรองร่วมกับรุ่นพ่อด้วย คือ
พนัส พัชราภรณ์ (บุตร พล พัชราภรณ์)
นพ การุณวงศ์ (บุตร นิกร การุณวงศ์)
สมนึก ไทยแท้ (บุตร กิมหงวน ไทยแท้)
ศ. ดำรง ณรงค์ฤทธิ์ (บุตร ดร.ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์)

โดย พนัส, นพ และ สมนึก เกิดในวันเดียวกัน ในเดือน เมษายน พ.ศ. 2483 หลังจาก ดร. ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์ ได้แต่งงานกับ ประภา ศิริสวัสดิ์ และนายแพทย์ผู้ทำคลอด ทั้งสาม คือ ดร. ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์ ชื่อของทั้งสามคนมีอักษรจากชื่อของพ่อแม่ ดำรงค์เกิดในปีหลังจากนี้ มีบทบาทร่วมกับพี่ๆ

(ในช่วงต้น ๆ ผู้เขียนไม่ได้เขียนให้ ประภา ศิริสวัสดิ์ มีบทบาทมากนัก ภายหลังผู้เขียนให้ ประภา ศิริสวัสดิ์ มีประกาศนียบัตรวิชาชีพพยาบาลจากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และมีบทบาทเป็น พยาบาลผู้ช่วย ดร.ดิเรก ณรงฤทธิ์)